تأثیر متغیرهای هواشناسی و مقدار باران بر باران¬ربایی کاج تهران و سرو نقره¬ای در منطقۀ خشک (مطالعۀ موردی: بیارجمند شاهرود)

این پژوهش با هدف اندازه‌گیری مقدار باران‌ربایی و تعیین سهم مهم‌ترین متغیرهای هواشناسی مؤثر و مقدار باران بر مقدار باران‌ربایی گونه‌های کاج تهران (Pinus eldarica Medw.) و سرو نقره‌ای (Cupressus arizonica Green.) در یکی از جنگلکاری‌های مناطق خشک کشور در شهر بیارجمند استان سمنان با میانگین سالیانۀ بارندگی، 127 میلی‌متر و درجۀ حرارت 16 درجۀ سانتی‌گراد، انجام گرفت. مقدار بارندگی با استفاده از سه جمع‌آوری‌کنندۀ نصب‌شده در یک فضای باز، اندازه‌گیری شد. برای اندازه‌گیری مقدار تاج‌بارش، از هر گونه پنج اصله درخت انتخاب شد و هشت جمع‌آوری‌کننده در زیر هر درخت نصب و اندازه‌گیری‌ها در طول سال 1388 انجام شد. تجزیۀ ارتباطی مقدار باران و مقادیر روزانۀ متغیرهای هواشناسی مانند سرعت باد، رطوبت نسبی، تبخیر و درجۀ حرارت در ارتباط با نسبت باران‌ربایی به باران کل (درصد باران‌ربایی) انجام شد. از مجموع 26 مورد بارندگی در طول دورۀ اندازه‌گیری، 6/44 درصد از بارندگی کل برای درختان کاج تهران و 6/32 درصد از بارندگی کل برای درختان سرو نقره‌ای به‌صورت باران‌ربایی از دسترس درختان خارج شد و به سطح خاک نرسید. نتایج نشان داد که عامل مقدار باران به‌تنهایی همبستگی به‌نسبت بالایی با مقدار درصد باران‌ربایی در هر دو گونه دارد و به‌کمک آن می‌توان مقدار باران‌ربایی را با دقت بالایی پیش‌بینی کرد. همچنین نتایج نشان داد که استفاده از متغیرهای هواشناسی مانند درجۀ حرارت، رطوبت نسبی و تبخیر به بهبود برآورد درصد باران‌ربایی با مدل‌های پیشنهادی کمک می‌کند، بنابراین استفاده از این متغیرها برای تخمین درصد باران‌ربایی به‌ویژه در جنگلکاری‌های شهری با گونه‌های یادشده و جنگلکاری‌های نزدیک ایستگاه‌های هواشناسی در مناطق خشک، توصیه می‌شود.